Żyjemy w czasach, w których z wielu względów porównywanie się wydaje się być kuszące, oczywiste i uzasadnione. Skutkiem takich nieustannych prywatnych i publicznych rankingów są zadowolenia i frustracje, sympatia już to do reguł równościowych lub liberalnych (wydaje się, że skorelowana z rezultatem tych procesów mierniczo-ocennych w odniesieniu do samego siebie i grup, z którymi czujemy empatię) i czasem dążenia do zmiany porządku odniesień.
Nie jest żadnym odkryciem, że Równości przez duże „R” na dłuższą metę nie ma. Zawsze ktoś, może, chce, ma „czegoś” mniej lub więcej niż inni, którzy są używani do porównywania się.
Nie umiem uczciwie wyobrazić sobie świata, w którym wszyscy są realnie równi. Przecież nawet zwykła rozmowa między nowo poznającymi się ludźmi ma wyraźną warstwę, w której ustala się wszechstronnie hierarchie. Ten ma siłę w tym procesie, kto ma moc wypromować kategorię, w której strony zaangażowane zgodzą się dokonywać porównywania. A hierarchie są wszędzie. Wszędzie tam, gdzie zamiast egalitarnego chaosu próbuje się ustanowić to, co zwykliśmy nazywać „porządkiem”.
Może chodzi więc o to, by reguły społecznych gier dominacyjnych zmieniały się na tyle często, by dawały nadzieję i motywację do działania tym, którzy w nowo wyłaniających się warunkach mogą się nieco „odkuć” za czasy wcześniej doznawanych frustracji i beznadziei?
Podobno – zostało mi to z lektury C. Levi-Straussa - w mitologiach wielu ludów pierwotnych była wyraźnie widoczna obawa przed bliźniaczością – oznaczającą stagnację , równowagę - w dłuższej perspektywie zagrażającą dynamice życia społecznego. Dwoistość, dopełnianie się, brak możliwości utrzymania tej stagnacyjnej równowagi jest w mitycznym myśleniu niezbędne by powstawała energia do działania. Co ważne - nierównowaga nie powinna być zbyt duża - bo wtedy, jako nie dająca perspektyw na zmianę - też staje się stagnacyjna.
Ta nieuchronność nierówności w ramach jednej perspektywy oceny może być do przełknięcia, gdy w innej domenie rozkład sił będzie inny. Cóż, przed przygnębieniem po stracie nadziei na Równość ratuje nas tylko szansa na niejednoznaczność, zawiłość tej dominacyjnej mozaiki.
Komentarze